Kentsel Dönüşüm Türkiye’de olduğu gibi İzmir’de de önemli gündem maddelerinden bir tanesi. Emlakhabercin.com sitesi olarak İzmir Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Tunç Soyer ile, İzmir Kentsel Dönüşüm stratejileri üzerine özel bir röportaj gerçekleştirdik.
Başkan Tunç SOYER, İzmir Kentsel Dönüşüm ile ilgili sorularımızı yanıtladı. İşte İzmir Kentsel Dönüşüm’de merak edilenler;
İzmir’de kentsel dönüşüm alanları hangi bölgeler olarak belirlendi? İlk olarak hangi bölgede kentsel dönüşüm başlayacak?
Ülkemizde sanayileşme ile birlikte hızlanan kentleşme süreci sonrasında tüm büyük kentlerimiz gibi İzmir de yoğun göç hareketlerinden etkileniyor. Kentlerimizde kontrol dışı gelişen büyüme sonrasında artan nüfusun barınma ihtiyacının, ekonomik ve teknik altyapı eksiklikleri nedeniyle karşılanamaması sonucunda, gecekondu ve kent ile bütünleşemeyen sağlıksız kent dokuları oluşmuş.
Kentsel yenileme çalışmalarımızda amacımız sadece konut yapılarının çevresinin fiziksel yenilenmesi değil aynı zamanda bölgenin sosyal yaşamının geliştirilmesi. Kültürel özelliklerinin devam ettirilmesini sağlayacak gerekli alanlarının planlanması. Alanda devam eden ticari faaliyetlerin ve istihdamın korunması ve geliştirilmesi. Alan genelinde planlama yapmadan, altyapı, sosyal donatı ihtiyaçları karşılanmadan, sadece eski yıpranmış, sağlıksız yapıların yerine yenilerinin yapılarak üstyapının yenilenmesi; vatandaşın sosyal ve ekonomik yaşamının geliştirilmemesi, kentsel dönüşüm kavramı içinde değerlendirilemez.
Kentsel dönüşüm kavramı altında yürüttüğümüz çalışmaları iki ana başlıkta değerlendiriyoruz. İlki, afet riski altında bulunan alanlardaki dönüşüm çalışmaları. Burada önceliğimiz can ve mal güvenliğinin sağlanması. Birkaç yıl önce tamamlanan çalışmamızı örnek gösterebiliriz. Bu kapsamda, 2 bin 241 adet yapının tasfiyesi gerçekleştirilerek tamamının yıkımı gerçekleştirilmiş ve 1100 aileye belediyemiz mülkiyetinde bulunan Uzundere toplu konutlarından uzun vadeli geri ödeme planı ile konut tahsis edilmiş, konut talep etmeyen vatandaşlara ise bedelleri ödenmiştir. Alanın ağaçlandırılarak kentimize 46 hektar büyüklüğünde bir kent ormanı kazandırılması için belediye bütçesinden 2010 yılında 200 milyon TL harcandı.
İkinci başlık ise kentsel dönüşüm ve gelişim alanlarında devam eden çalışmalarımız. Türkiye’nin üçüncü büyük kenti İzmir’in “Üst Ölçekli Plan” kararları ile 11 bin 100 hektarlık ‘kentsel yerleşme alanının yaklaşık yüzde 40’lık kısmı olan 4 bin 700 hektarının sağlıklaştırma/yenileme ihtiyacı olduğu tespit edildi.
Afete maruz bölgelerin boşaltılması projelerinin ardından kentsel dönüşüm uygulamalarını İzmir geneline yaymayı hedefliyoruz. Kent genelinde, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73. maddesi kapsamında yaklaşık 21 bin haneyi kapsayan 7 ayrı bölgede, toplam 308 hektar alanda dönüşüm çalışmalarına devam ediliyor. Uzlaşma, ihale ve yapım aşamasındaki yerlerin başında Uzundere Mahallesi, Örnekköy, Ege Mahallesi, Gaziemir Aktepe ve Emrez mahalleleri geliyor.
İzmir’de gerçekten doğru bir kentsel dönüşüm uygulayabilecek miyiz?
Elbette. Ekonomik kriz herkes gibi bizim planlarımızı da etkiliyor ama modelimize güveniyoruz. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kentsel dönüşüm çalışmalarını yürüttüğü alanlar kent merkezinde. Her birinin konum itibari ile farklı önemi ve özelliği var. İmar planlarına uygun, altyapı sosyal donatı imkanlarının sağlandığı, konut stokunun yenilenerek yaklaşık 35 bin bağımsız birimin yapılacağı bu alanlarda kentsel dönüşüm uygulamasının içinde çalışmak yüklenicilere de birçok imkan ve kolaylık sağlıyor. Kentsel dönüşüm kanunlarının sağladığı maddi kolaylıkların yanı sıra ada dışı altyapı belediyemiz tarafından yaptırılıyor.
İnşaat yapım sürecinde inşaat ruhsatı, cins değişikliği işlemleri ile yapı kullanma izin belgesi, kat irtifakı ve kat mülkiyet tesisi işlemleri yine belediyemiz tarafından koordine ediliyor. İnşaatların denetim hizmetleri teknik personel tarafından yürütülüyor. Yükleniciler, dönüşüm alanlarının kent içinde bulunduğu konumu ve dönüşüm çalışmalarının sağladığı kolaylıkları bir arada değerlendirirse, belediyenin çalışmalarını yürüttüğü kentsel dönüşüm alanlarında iş yapmanın getirdiği avantajı görecek. Bu yüzden de her aşamasında yer aldığımız kentsel dönüşüm projelerimizin başarılı olacağından eminim.
İzmir’de kentsel dönüşüm yaparken, diğer illerden farklı olarak nelere dikkat ettiniz?
Belediyemiz uyguladığı kentsel dönüşüm ve gelişim projelerinde hak sahipleri ile yatırımcılar arasında sağlıklı bir ilişkinin tesisi amacıyla aktif rol alıyor. Kentsel Dönüşüm alanlarının Bakanlar Kurulu onayı alıp Resmi Gazete’de yayınlanmasının ardından dönüşüm alanlarında ‘İletişim ve Tanıtım Ofisi’ açıyoruz. Bünyemizdeki teknik ve sosyal konularda uzman personel ile hak sahiplerini bilgilendirme çalışmaları yapıyoruz. Bu merkezler aynı zamanda proje alanında yaşayan vatandaşların projeden beklentilerini de çok rahat şekilde belediyemize iletebilmelerini ve yapılan projelerin bu beklenti ve talepler doğrultusunda revize edilmesini sağlaması açısından da çok önemli. Ayrıca ‘İletişim ve Tanıtım Ofisi’nde hak sahipleri ile uzlaşma görüşmeleri ve sözleşme imzalanma işlemleri yürütülüyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kentsel dönüşüm alanında planlama çalışmaları üst ölçekli plan kararları gözetilerek mevcut imar planının verileri doğrultusunda inşaat alan artışına neden olmaksızın kendi bünyesinde temin etmenin yanı sıra, üniversitelerden konusunda uzman akademisyenler, Meslek odalarından katılımcıların oluşturduğu danışma kurulunun gözetiminde yarışma ile temin ediyor. Ayrıca planlama ve kentsel tasarım süreçlerine hak sahiplerini dahil ederek katılımcılığı sağlıyor.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, hak sahipleri ile uzlaşma görüşmelerinin tamamlanmasının ardından belediye adına tapu devir işlemlerini gerçekleştirip, imar uygulama işlemini tamamlayarak proje alanını yapım ihalesine hazır hale getiriyor. İnşaatların denetim hizmetleri de çalışanlarımızca yapılıyor. Bu modelde hak sahipleri ile yatırımcı arasında doğrudan bir ilişki kurulmuyor; her iki taraf da bizi muhatap alıyor. Herkesi memnun etmek için bambaşka bir yol izliyoruz.
Kentiniz için olmazsa olmaz dönüşüm kurallarınız nelerdir?
Bizim temel prensibimiz halkın katılımını sağlayarak uzlaşma esası ile yerinde dönüşümü gerçekleştirmek. Diğer kentlerden en büyük farkımız bu. Kentsel dönüşümde üç taraf var. Hak sahipleri, uygulayıcı idare ve yatırımcı. Kentsel dönüşüm projelerinin başarıya ulaşmasında taraflar arasında görev dağılımının ve rollerin doğru belirlenmesi çok önemli. İdareler, kamu kurumu kimliği ile sahip olduğu kamu gücünü sahada hak sahipleri ile yatırımcı arasındaki ilişkinin sağlıklı kurulması için hakem olarak kullanabilir. Böylece Türk Medeni Kanunu’na göre mutlak bir hak olan mülkiyet hakkının dönüşüm projeleri ile yeniden tesisinde yaşanabilecek mağduriyetlerin önüne geçilebilir.
Kentsel dönüşüm alanında yapım sürecinin başlatılması ile birlikte hak sahiplerine; alan içindeki her bir bağımsız bölümü için belediyemiz tarafından kira yardımı yapılması veya belediyemiz mülkiyetinde bulunan konutların inşaat yapım süresi boyunca geçici olarak hak sahiplerine tahsis edilmesi gibi seçenekler sunuyoruz. İnşaatların bitmesiyle de kat mülkiyeti tesis edilerek, hak sahiplerine taahhüt edilen bağımsız birimlerin anahtarı ve tapusu teslim ediliyor.
İzmir’deki kentsel dönüşüm projeleri
- Uzlaşma-İhale ve Yapım Aşamasındaki Alanlar:
*32 ha. büyüklüğündeki Uzundere Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi
*18 ha. Büyüklüğündeki Örnekköy Kentsel Dönüşüm Projesi
*7 ha. büyüklüğündeki Ege Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi
*122 ha. büyüklüğündeki Gaziemir Aktepe ve Emrez Mahalleleri Kentsel Dönüşüm Projesi
- Uzlaşma Aşamasındaki Alanlar:
**48 ha. büyüklüğündeki Ballıkuyu Kentsel Dönüşüm Projesi
**60 ha. büyüklüğündeki Bayraklı Kentsel dönüşüm Projesi
- Çalışmaları Devam Eden Alanlar:
***21 ha. büyüklüğündeki Çiğli Güzeltepe Kentsel Dönüşüm Projesi
Ayrıca kent merkezi dışında yer alan 19 hektar alanda, kentsel dönüşüm ve gelişim alanlarında 73. madde çerçevesinde ilçe belediyelerine yetki devri gerçekleştirilmiştir.
Torbalı – Çaybaşı Mahallesi
Bayındır – Necati Uza, Yenice, Hatay mahalleleri
